واژه های کلیدی:ارزشیابی توصیفی،نظارت،ارزشیابی پیشرفت تحصیلی،ناظر،دوره ابتدایی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:کلیات
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………. 2
بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………… 3
اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………… 5
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 6
سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 6
تعریف مفاهیم و اصطلاحات مورد استفاده در تحقیق…………………………………………………….……… 7
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
بخش اول: ارزشیابی آموزشی…………………………………………………………………………………… 9
ویژگی های ارزشیابی آموزشی………….……………………………………………………………………… 13
تاریخچه ارزشیابی آموزشی در جهان…………………………………………………………..……………… 13
تاریخچه ارزشیابی آموزشی در آموزش و پرورش ایران……………………………………………………… 16
ارزشیابی از دیدگاه سنتی و دیدگاه جدید……………………………………………………………………… 18
ارزشیابی کمی وارزشیابی کیفی…………………………………….…………………………………………… 19
ارزشیابی پیشرفت تحصیلی…………………………….………………………………………………………… 20
اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی……………………………………………………………………… 21
عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی……….………………………………………………………………………… 22
تقسیمات ارزشیابی پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………… 23
علل رویگردانی از ارزشیابی سنتی ………….…………………………………………………………………… 25
بخش دوم:ارزشیابی توصیفی……………………………………………………………………………………. 26
تاریخچه ارزشیابی توصیفی……………………………………………………………………………………… 26
نظریه های یادگیری،رفتارگرایی و تداعی گرایی………………………………………………………………. 28
الگوهای جدیدارزشیابی………………………………………………………………………………………… 32
رویکردهای جدید سنجش مختصات ارزشیابی توصیفی……………………………………………………… 34
ابزارها……………………………………………………………………………………………………………. 36
شیوه های مورد استفاده در ارزشیابی توصیفی……………………………………….………………………… 38
اهداف ارزشیابی توصیفی…………………………………………………….………………………………… 40
ویژگی های ارزشیابی توصیفی…………………………………………………………………………………… 41
شیوه بازخورد ارزشیابی توصیفی………………………………………..……………………………………… 43
راهبردهای تحقق اهداف طرح ارزشیابی توصیفی……………………………………………………………… 44
ارزشیابی توصیفی چه آثاری به همراه دارد………………………………………..…………………………… 44
چگونه ارزشیابی توصیفی اجرا می شود………………………………………..……………………………… 45
معایب ارزشیابی توصیفی………………………………………..………..…………………………………… 45
بخش سوم:نظارت آموزشی………………………………………..………………………………………….. 47
روش های نظارت و راهنمایی آموزشی………………………………………..……………………………… 51
نظارت و راهنمایی مستقیم………………………………………..……………………………………………. 51
روش های دیگر نظارت وراهنمایی آموزشی………………………………………..………………………… 53
روش های کمک غیر مستقیم به معلمان………………………………………..……………………………… 56
روش های معمول در آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………… 57
بخش چهارم:پیشینه پژوهش………………………………………..………………..………………………… 60
پیشینه داخلی………………………………………..…………………………………………………………… 60
پیشینه خارجی………………………………………..…………………………………………………………… 70
چهارچوب پژوهش………………………………………..…….……………………………………………… 77
فصل سوم:روش پژوهش
روش انجام پژوهش………………………………………..…………………….……………………………… 80
جامعه و نمونه آماری………………………………………..…………………….…………………………… 80
نمونه پژوهش………………………………………..………….……………………………………………… 81
ابزار پژوهش………………………………………..….………………………………………………………… 82
ویژگی فنی ابزار………………………………………..…………………………………….…….…………… 83
شیوه تحلیل داده ها………………………………………..…………..………………………………………… 84
فصل چهارم: یافته های پژوهش
توصیف آزمودنی ها………………………………………..…………………………………………………… 86
توصیف داده ها………………………………………..………………………………………………………… 95
تحلیل داده ها………………………………………..……………………………………………………….. 103
فصل پنج: بحث و نتیجه گیری
خلاصه یافته های پژوهش………………………………………..…………………………………………… 117
بحث و نتیجه گیری………………………………………..…….…………………………………………… 119
محدودیت ها………………………………………..………………………………………………………… 126
پیشنهادات………………………………………..…………………………………………………………… 127
پیشنهادات پژوهشی………………………………………..………………………………………………… 127
پیشنهادات کاربردی………………………………………..………………………………………………… 127
منابع………………………………………..…………………………………………………………………… 129
ضمائم………………………………………..………………………………………………………………… 140
چکیده انگلیسی…………… ………………………..…………………………………………………………145
1-1مقدمه
نظام آموزش و پرورش رسمی موجود در کشور ما که سابقه ای بیش از یک قرن دارد ، دارای اجرا و خرده نظامهایی است. یکی از خرده نظامهای حساس و تاثیر گذار بر اجزاءدگر نظام، خرده نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی است(حسنی،1387).ارزشیابی به عنوان حلقه ای تاثیر گذار در فرایند نظام فعلی برنامه ریزی درسی نه عملکرد دیگر مولفه ها را در نظام می نمایاند و نه آگاهی کاملی از ابعاد مختلف رشد در زمینه های جسمانی،عاطفی،عقلانی و اجتماعی را ارایه می دهد.این ارزشیابی فرایند یاددهی یادگیری را به سمت دستیابی به انتظارات آموزشی و پرورشی هدایت نکرده و حدود و میزان دقیقی از تسلط،تغییر رفتار و پیشرفت فراگیر رانشان نمی دهد.از سویی دیگر نارضایتی از نظام ارزشیابی موجود در محافل تربیتی مو جب شد که در حوزه ارزشیابی تحصیلی اصلاحاتی ایجاد شود.نتیجه این اصلاحات ارائه رویکرد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی می باشد.
ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی رویکردی در ارزشیابی تحصیلی- تربیتی است که با استفاده از ابزارهاو روش های مناسب(آزمون ها،مشاهدات،پوشه کار و …)اطلاعات لازم را در ابعاد مختلف یادگیری،متناسب با جنبه های مختلف شخصیت دانش آموز،برای شناخت دقیق او در اختیار معلم و اولیاءقرار می دهد تابراساس آن،تدابیر مناسب برای بهبود شرایط و فرایندیاددهی-یادگیری پیش بینی و اجرا شود(رادمنش،33:1389).برای دستیابی به اهداف ارزشیابی توصیفی، اجرای صحیح آن یکی از ارکان مهم این طرح است.درطرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی نیز یکی از ارکان مهم برنامه نظارت برآن است.نیاز به نظارت و راهنمایی در طرح ارزشیابی توصیفی اجتناب پذیر است.زیرا نظارت و راهنمایی همواره در اجرای موثر و موفق برنامه های آموزشی نقشی اساسی داشته و دارد.به همین جهت پژوهش حاضر سعی دارد روش های نظارت بر فرایند اجرای ارزشیابی توصیفی را بررسی نماید.
2-1بیان مسئله:
وجود ارزشیابی در نظام آموزشی به عنوان یکی از ضروری ترین و منطقی ترین ابزارهای ارتقای کیفیت آموزش و پرورش و پویایی آن می باشد که یکی از عواملی است که نظارت و راهنمایی تعلیماتی را در مدرسه ها ،لازم می کند. (وکیلیان،56:1375).
امروزه نیازمند سیستم هایی از ارزشیابی پیشرفت تحصیلی هستیم که به هر دانش آموزبه دیده ی حرمت نگاه کند. موهبت های طبیعی و انسانی او را بسیار بیشتر از آزمونهای سنتی نشان دهد(رستگار،13:1383).پس آن نوع سنجش که بتواند تصویری واضح و سه بعدی از رشد مهارت ها، تواناییها و دانش و نگرش دانش آموز بدهد قابل دفاع می باشد(رستگار،34:1383). برخلاف ارزشیابی کمی که با داده های کمی و ریاضی و عدد و ارقام سروکار دارد و از قضاوت برخوردار است.باید دانست که کیفیت یک امر نسبی و انعطاف پذیر می باشد و به طور کلّی می توان گفت که کیفیت مقطعی نیست بلکه اندیشه ای مستمر است و بر اساس تلاش و فعالیّت فرد انجام می گیرد.اما باید این مطلب را مدنظر داشت که ارزشیابی کمّی برای عموم قابل فهم تر و مفیدتر است و اما ارزیابی کیفی تخصصی تر بوده و مهارت و آموزش بیشتری برای بکارگیری لازم دارد و بیشتر از مفاهیم و کلمات کلیدی، ارزش گذاری وقضاوت برخوردار است(فراهانی،30:1383-29). ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی رویکردی در ارزشیابی تحصیلی-تربیتی است که با استفاده از ابزارهاو روش های مناسب(آزمون ها،مشاهدات،پوشه کار و …)اطلاعات لازم را در ابعاد مختلف یادگیری،متناسب با جنبه های مختلف شخصیت دانش آموز،برای شناخت دقیق او در اختیار معلم و اولیاءقرار می دهد تابراساس آن،تدابیر مناسب برای بهبود شرایط و فرایندیاددهی-یادگیری پیش بینی و اجرا شود(رادمنش،33:1389).
نظام ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی در ایران، از سال تحصیلی 83 – 1382 باهدف ایجاد تغییرات بنیادی در نظام موجود ارزشیابی و با عنایت به رویکردهای نوین در فرایند یاد دهی یادگیری و شیوه های اثربخش ارزشیابی دانش آموزان، براساس دستورالعمل شورای عالی آموزش و پرورش در تعدادی از مدارس دوره ابتدایی اجرا شد(میرحسینی، ناهید ، پریرخ، مهری،158:1387).
با توجه به گزارش هایی که از روند اجرای فرایند ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی موجود است این طرح با مشکلات و نواقصی روبه رو است که ضرورت نظارت آموزشی بر این طرح را دو چندان می کند.از جمله مشکلات این طرح:
– فقدان ابزارهای سنجش کیفی برای گردآوری داده ها در باره ی فرآیندیادگیری.
– فقدان برنامه ی روشن و مدون برای تربیت نیروهای متخصص.